Biến chứng sau 13 năm trì hoãn mổ tim

Phát hiện lỗ thông trong tim từ 13 năm trước nhưng ông Sơn, 64 tuổi, không phẫu thuật, dẫn đến biến chứng giãn buồng tim, tăng áp phổi, phình động mạch phổi…

Ông Sơn, ngụ Khánh Hòa, đến BVĐK Tâm Anh TP HCM thăm khám do mệt khi leo cầu thang, vận động gắng sức, hụt hơi, khó thở. Ông được phát hiện thông liên nhĩ từ 13 năm trước khi khám sức khỏe định kỳ. Dù được chỉ định phẫu thuật nhưng ông từ chối vì lo ngại cuộc mổ, chỉ uống thuốc.

BS.CKI Vũ Năng Phúc, Trưởng khoa Tim bẩm sinh, Trung tâm Tim mạch cho biết, ông Sơn bị thông liên nhĩ nhiều năm, nay biến chứng tăng áp phổi (áp lực máu trong động mạch phổi lúc nghỉ ngơi là 60 mmHg), hở van 3 lá nặng, giãn buồng tim phải, phình động mạch phổi (kích thước thân động mạch phổi 47 mm). Ông Sơn được kiểm tra toàn diện tìm nguyên nhân tăng áp phổi như xét nghiệm máu, chụp CT tim… đồng thời thông tim để đánh giá kháng lực động mạch phổi. Ông may mắn không có tổn thương mạch máu phổi.

Ông Sơn có triệu chứng suy tim diễn tiến nặng hơn trong thời gian gần đây, ngoài ra phình động mạch phổi vẫn có thể vỡ gây đột tử, dù nguy cơ thấp hơn phình động mạch chủ. Các bác sĩ tiến hành hội chẩn để tìm phương pháp điều trị phù hợp nhất cho bệnh nhân.

ThS.BS Nguyễn Minh Trí Viên, Cố vấn Phẫu thuật tim, Trung tâm Tim mạch nhận định lỗ thông lớn (đường kính 26 mm), không có rìa tĩnh mạch chủ dưới nên không thể đóng bằng dụng cụ qua đường ống thông mà buộc phải mổ tim hở. Ngoài ra, bệnh nhân còn bị hở van 3 lá nặng, giãn động mạch phổi – những tổn thương đi kèm dễ bị bỏ sót trong đánh giá trước mổ. Do đó, bệnh nhân cần phẫu thuật để sửa chữa cùng lúc những thương tổn này.

Bác sĩ tiến hành gây mê vô cảm kết hợp gây tê mặt phẳng cơ dựng sống giúp giảm đau hiệu quả, hạn chế dùng morphin sau mổ. Ông Sơn ít đau, được cai máy thở sớm, vận động bình thường, tập phục hồi chức năng sớm sau mổ. Nhờ được chăm sóc trong phòng hồi sức riêng biệt, kiểm soát nhiễm khuẩn nghiêm ngặt, ông Sơn nhanh chóng hồi phục và khỏe mạnh xuất viện sau một tuần.

Bác sĩ Viên và ekip sử dụng miếng vá nhân tạo khâu lỗ thông, đồng thời sửa van ba lá và tạo hình lại động mạch phổi. Kết quả siêu âm tim sau mổ cho thấy lỗ thông đóng kín, van 3 lá và động mạch phổi hoạt động đúng chức năng, áp lực động mạch phổi về mức bình thường (30 mmHg). Bệnh nhân khỏe mạnh xuất viện.

Bác sĩ Phúc thông tin, thông liên nhĩ (ASD) là dị tật tim bẩm sinh phổ biến nhất ở người lớn, chiếm 35% tổng số dị tật tim bẩm sinh. Bệnh xảy ra khi có sự xuất hiện của một lỗ thủng giữa hai buồng tâm nhĩ. Thông thường, máu giàu oxy chảy từ tâm nhĩ trái xuống tâm thất trái rồi đi ra ngoài để cung cấp oxy cho cơ thể. Lỗ thông liên nhĩ sẽ khiến một lượng máu từ tâm nhĩ trái chảy sai hướng vào tâm nhĩ phải.

Nhiều trẻ bị thông liên nhĩ từ khi sinh ra nhưng không biểu hiện triệu chứng nên không được phát hiện. Đến khi trưởng thành, thậm chí 40, 60 tuổi mới thấy các dấu hiệu khó thở, đặc biệt là khi gắng sức, hồi hộp đánh trống ngực hoặc nhịp tim không đều… Lúc này, lỗ thông liên nhĩ gây biến chứng giãn buồng tim, hở van tim, loạn nhịp tim, đột quỵ…

Hầu như không có cách nào để ngăn ngừa dị tật thông liên nhĩ. Tuy nhiên, khi mang thai, nếu mẹ nhiễm virus rubella, hút thuốc lá, uống rượu hoặc tiếp xúc với một số chất kích thích, bệnh đái tháo đường, lupus ban đỏ… có thể làm tăng nguy cơ trẻ sinh ra bị tim bẩm sinh.

Do đó, phụ nữ chuẩn bị mang thai cần tiêm vắc xin rubella, cúm; kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính; khám và siêu âm thai đầy đủ, đặc biệt là siêu âm tim thai từ tuần 18 thai kỳ nếu nghi ngờ bất thường trong tầm soát tiền sản. Trường hợp gia đình có người mắc bệnh tim hoặc có các rối loạn di truyền, hãy trao đổi thêm với bác sĩ tim mạch khi có kế hoạch mang thai.

Bác sĩ Phúc nhấn mạnh, bệnh nhân tim bẩm sinh nên tiêm chủng đầy đủ, nhất là phòng ngừa cúm và viêm phổi, tái khám đúng hẹn để được theo dõi chặt chẽ… Người bệnh cần có chế độ ăn uống lành mạnh, không hút thuốc lá, kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết và mỡ máu, vận động phù hợp để đảm bảo tình trạng sức khỏe tốt nhất cũng như hạn chế tối thiểu các bệnh đồng mắc.