Biến chứng sa sút trí tuệ, suy tim do rung nhĩ

“Rung nhĩ làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ 13%, suy tim gấp 2 lần và đột quỵ gấp 5 lần”, đó là những chia sẻ của PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh – Giám đốc Trung tâm Tim mạch trong chương trình tư vấn sức khỏe về bệnh rung nhĩ do Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM tổ chức vào ngày 28/10 và 11/11/2023.

Nằm trong khuôn khổ tháng chăm sóc sức khỏe tim mạch của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, chương trình tư vấn “Bệnh rung nhĩ và nguy cơ đột quỵ” và “Bệnh rung nhĩ và nguy cơ suy tim, sa sút trí tuệ” diễn ra tại Viện nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) đã thu hút đông đảo khách tham dự. Các chuyên gia Trung tâm Tim mạch gồm PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh (Giám đốc Trung tâm), TS.BS Trần Vũ Minh Thư (Trưởng khoa Nội Tim mạch 2) và ThS.BS Phạm Đỗ Anh Thư (Bác sĩ Trung tâm) đã cung cấp những thông tin khoa học, bổ ích và trực tiếp giải đáp các thắc mắc của khách tham dự.

Rung nhĩ (Atrial Fibrillation) là dạng rối loạn nhịp tim phổ biến và nguy hiểm nhất. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy rung nhĩ là yếu tố nguy cơ gây suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ, dẫn đến các biến chứng suy tim, đột quỵ nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người bệnh, thậm chí đe dọa tính mạng.

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh giải thích cơ chế hình thành rung nhĩ do nhịp tim đập nhanh và không đều, gây ra sự bất ổn trong quá trình co bóp và thải máu từ tâm nhĩ xuống tâm thất. Khi tim đập nhanh, van 2 lá không kịp mở đóng đúng lúc để điều hướng máu từ nhĩ xuống thất.

Do đó, máu có thể ứ trệ trong tâm nhĩ, tạo điều kiện cho việc hình thành các cục máu đông (huyết khối). Khi tim co bóp, những cục máu đông này có thể bị đẩy lên và lọt vào hệ tuần hoàn máu. Điều này có thể gây tắc mạch máu ở các vùng khác nhau của cơ thể, ví dụ như não (gây đột quỵ), chi (gây tắc mạch chi dưới), hoặc thận (nếu cục máu đông tắc ở cơ quan ổ bụng).

Rung nhĩ thường xảy ra ở người lớn tuổi, tuy nhiên bệnh có xu hướng ngày càng trẻ hóa. Nguyên nhân gây rung nhĩ có thể do các hội chứng rối loạn nhịp tim, biến chứng từ các bệnh lý khác như cường giáp, di truyền gia đình… Ngoài ra, chế độ sinh hoạt thiếu lành mạnh như stress, nghiện rượu, ít vận động, ăn nhiều thịt đỏ… được cho có liên quan đến khả năng cao mắc rung nhĩ.

“Nhiều người phát hiện sớm rung nhĩ khi khám sức khỏe nên có thể kiểm soát bệnh ổn định, hạn chế biến chứng, giảm thiểu nguy cơ đột quỵ, suy tim, đột tử”, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh cho biết.

Bác Minh (80 tuổi) bị rung nhĩ 12 năm, đến nay vẫn bền bỉ theo liệu trình bác sĩ chỉ định. Biết đến chương trình tư vấn chăm sóc sức khỏe của Bệnh viện Tâm Anh, bác chủ động sắp xếp thời gian đến lắng nghe và trao đổi trực tiếp với các chuyên gia.

Bác Nguyễn Quang Cường (65 tuổi) thắc mắc chỉ số huyết áp chỉ dao động mức 105 mmHg, có lúc 112-115 mmHg, thấp hơn so với những người bạn cùng độ tuổi có phải dấu hiệu rung nhĩ không…

Thực tế, chỉ số huyết áp của người bình thường ở mức huyết áp tâm thu < 120 mmHg – huyết áp tâm trương < 80 mmHg. Ở độ tuổi 65, chỉ số huyết áp của bác Quang Cường hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên việc kiểm tra sức khỏe định kỳ rất cần thiết do bác thuộc nhóm đối tượng nguy cơ cao, các chuyên gia giải đáp.

TS.BS Trần Vũ Minh Thư chia sẻ mục tiêu điều trị rung nhĩ tập trung vào kiểm soát tần số tim, chuyển về nhịp xoang bình thường, hạn chế nguy cơ đột quỵ ở người bệnh. Tùy thuộc vào trường hợp bệnh, sau khi khảo sát tiền sử, các bệnh lý kèm theo, bác sĩ điều trị có thể sử dụng thuốc kiểm soát nhịp kết hợp thuốc kháng đông. Số khác có thể cần can thiệp điều trị triệt để bằng thủ thuật như sốc điện chuyển nhịp, cắt đốt tĩnh mạch phổi, triệt đốt rung nhĩ bằng phương pháp đốt tần sóng cao tần (RFA) hoặc cấy máy tạo nhịp vĩnh viễn cho các bệnh nhân mắc hội chứng nhịp tim chậm.

Rung nhĩ có thể tăng nguy cơ đột quỵ gấp 5 lần, 3 lần nguy cơ suy tim, sa sút trí tuệ và nguy cơ tăng cao ở người lớn tuổi. Theo đó, phát hiện sớm, tuân thủ điều trị kết hợp thay đổi lối sống lành mạnh là các biện pháp giúp kiểm soát hiệu quả bệnh rung nhĩ.

Tại Hệ thống BVĐK Tâm Anh, bệnh nhân sẽ được khám, tầm soát rung nhĩ bằng các phương pháp đo điện tâm đồ ECG, đeo máy Holter ECG 24h/48h/72h, 14 ngày, thực hiện trắc nghiệm gắng sức bằng thảm lăn, xe đạp lực kế,… nhằm phát hiện sớm các dấu hiệu nhịp tim bất thường và điều trị kịp thời.

Phòng ngừa rung nhĩ bằng cách duy trì sinh hoạt lành mạnh, tăng cường chế độ ăn uống khỏe mạnh cho tim như tăng rau xanh, trái cây, hạt, cá; hạn chế chất béo bão hòa, thịt đỏ; ăn ít muối, giảm đường; không sử dụng rượu bia, hút thuốc lá; giảm stress. Ngoài ra mỗi người cần duy trì tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 150 phút mỗi tuần.

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh nhấn mạnh mỗi gia đình nên trang bị một máy đo huyết áp để theo dõi nhịp tim, thăm khám sớm nếu phát hiện dấu hiệu bất thường nhịp tim. Bên cạnh đó người lớn tuổi, người trẻ có bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tuyến giáp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bệnh van tim, bệnh tim bẩm sinh, loạn nhịp tim…; người thừa cân, béo phì, nghiện rượu cần khám chuyên khoa tim mạch định kỳ để sàng lọc sớm, điều trị hiệu quả.