Một gia đình 7 người bị tiểu đường

Cùng một ngày, hai mẹ con chị B. được đưa đến BVĐK Tâm Anh TP.HCM cấp cứu do biến chứng bàn chân tiểu đường, riêng người mẹ phải cắt bỏ bàn chân. 

Chủ quan vì không nghĩ mình bị tiểu đường

Chị P.T.B. 37 tuổi và mẹ 65 tuổi cùng nằm chung một phòng ở khoa Nội tiết – Đái tháo đường để điều trị vì bệnh tiểu đường đã có biến chứng bàn chân. Nhìn lại chân mình và chân mẹ (nằm giường cạnh bên) vừa bị cắt cụt do tiểu đường, chị B. khóc: “Gia đình có 7 người bị tiểu đường, gồm 5 mẹ con chị, các dì, các cậu, chưa tính bà ngoại đã mất cũng do biến chứng tiểu đường. Không ngờ bệnh tiểu đường quá đáng sợ, qua một đêm khiến mẹ đã tàn phế.”

Thạc sĩ bác sĩ Hoàng Thị Hồng Linh, khoa Nội tiết – Đái tháo đường, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết mẹ của chị B. lúc nhập viện thì tình trạng hoại tử bàn chân đã lan rộng, các mạch máu nhỏ hư hỏng nặng, không đáp ứng điều trị, bắt buộc phải cắt cụt bàn chân để phòng nhiễm trùng lan rộng.

Mẹ chị B. bị tiểu đường hơn 15 năm và là người đầu tiên trong gia đình bị cắt cụt chân do biến chứng tiểu đường. Còn chị và các em trong nhà phát hiện tiểu đường nhưng không điều trị vì nghĩ bệnh không nguy hiểm. Chị B. nhập viện trong tình trạng chân trái sưng phù, đau nhức, nhiễm trùng nặng, không đi được, sốt cao do biến chứng bàn chân tiểu đường. May mắn thay, sau nhiều ngày nỗ lực điều trị tích cực, truyền kháng sinh, rạch dẫn lưu mủ, cắt lọc các mô hoại tử, đặt hút áp lực âm giúp vết thương nhanh lành. Đồng thời, chị được tiêm insulin, kết hợp thuốc uống điều trị tiểu đường, thuốc thần kinh, giảm mỡ máu để khắc phục tình trạng biến chứng thần kinh, tổn thương mạch máu nuôi chân. Sau 1 tuần chăm sóc, vết thương đã đủ điều kiện xuất viện. Chị B. hết sốt, đau nhức, chân giảm châm chích, bác sĩ đã giữ lại được bàn chân cho chị B. Bác sĩ Linh cho biết nếu nhập viện trễ hơn chị có thể phải cắt cụt chân giống mẹ.

Chị B. chia sẻ: “Ngày mẹ phẫu thuật cắt cụt chân, cả gia đình tôi có mặt đông đủ. Chứng kiến mẹ bị cắt cụt bàn chân, tôi thì suýt phản cắt cụt chân, ai cũng sợ. Tôi sẽ không bao giờ dám là lơ bệnh này nữa. Chờ lo cho mẹ xong, cả nhà đi khám điều trị bệnh.”

Chị B kể, lúc chưa lấy chồng chị nặng 50kg cao 1m57. Khi mang thai bé đầu, chị tăng cân lên 80kg. Năm 2013, chị mang thai bé thứ 3 cân nặng lên 110kg kèm tiểu đường thai kỳ, phải mổ cấp cứu lấy thai, em bé chào đời nặng 5,2kg. Khi đó, bác sĩ khuyến cáo chị B. dễ bị tiểu đường type 2 cần theo dõi nhưng do cuộc sống bộn bề lo toan, chị quên mất lời dặn bác sĩ.

Năm 2022, chị đi khám tổng quát, bác sĩ phát hiện bị tiểu đường type 2 và loét dạ dày. Sau 5 ngày uống thuốc, chị thấy mệt nên bỏ điều trị. Cách đây vài ngày, cổ chân trái chị xuất hiện nốt thâm đen, sưng phù. Chị dùng kim chích nặn mủ. 3 ngày sau, chân đau nhức, chị tự mua kháng sinh uống nhưng không cải thiện. Cùng lúc thấy mẹ cũng bị đau nhức do biến chứng bàn chân tiểu đường lâu năm nên cả hai mẹ con nhập viện cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Chị B. kể: “Hơn 10 năm qua, tôi thấy sức khỏe bình thường, thi thoảng hay nổi nhọt ở bụng nhưng đắp thuốc hút mủ là hết. Hai chân tôi hay tê buốt, châm chích như có kiến bò nhưng tôi không nghĩ đây là dấu hiệu đang bị tiểu đường.”

Đi khám ngay nếu chân tê

Bác sĩ Hoàng Thị Hồng Linh cảnh báo nếu người bệnh kiểm soát đường huyết không tốt, bỏ điều trị, bị tiểu đường lâu năm dễ bị biến chứng bàn chân tiểu đường, đe dọa tính mạng. Bởi đường huyết cao, suy giảm sức đề kháng, tổn thương mạch máu, dây thần kinh là một trong những yếu tố thúc đẩy nhiễm trùng nặng, hoại tử dẫn đến nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng, suy đa tạng, cắt cụt chân, thậm chí tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Ở trường hợp của chị B. đã bị biến chứng tiểu đường, có tổn thương mạch máu lớn, thần kinh với biểu hiện xơ vữa hẹp mạch máu, giảm tưới máu, tổn thương và rối loạn dinh dưỡng thần kinh, ảnh hưởng chức năng dẫn truyền thần kinh… Ban đầu người bệnh có các triệu chứng như: tê, lạnh, châm chích, đau nhức ở chân, đau nhiều hơn khi đi, nếu để lâu có thể mất cảm giác bàn chân. Tình trạng này diễn tiến âm thầm nhưng để lại hậu quả lớn nguy hiểm đến tính mạng.

Sau đây là các yếu tố nguy cơ mắc đái tháo đường người bệnh cần chú ý:

• Người trên 45 tuổi.
• Gia đình có người thân bị đái tháo đường (bố, mẹ, anh chị em ruột).
• Người ít vận động.
• Chế độ ăn uống giàu carbohydrate tinh chế hoặc đường hấp thu nhanh.
• Người có các bệnh đồng mắc như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, thừa cân – béo phì.
• Người mắc bệnh lý buồng trứng đa nang.
• Đái tháo đường thai kỳ, tiền đái tháo đường.
• Người có bệnh lý tim mạch do xơ vữa động mạch, tăng huyết áp…

Do đó các đối tượng trên cần đi tầm soát định kỳ để phát hiện sớm bệnh, điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng đáng tiếc xảy ra.

Bác sĩ Linh cho biết kiểm soát đường huyết cần phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Người bệnh phải hiểu biết rõ về bệnh, thực hiện đúng hướng dẫn của bác sĩ. Cụ thể, người bệnh không bỏ điều trị, uống thuốc đúng loại, đúng liều, đúng giờ. Chế độ ăn uống giảm tinh bột, tăng cường rau xanh, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày. Giữ lối sống, sinh hoạt lành mạnh, bỏ thuốc lá, rượu bia, không thức khuya. Thư giãn giúp giảm căng thẳng, vì căng thẳng là một trong những nguyên nhân gây tăng đường huyết. Cuối cùng phải tái khám định kỳ với bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường để được kiểm tra đường huyết trung bình trong 3 tháng (HbA1c) và tầm soát các biến chứng bệnh tiểu đường. Ngoài ra, người bệnh cần khám tầm soát sớm biến chứng bàn chân tiểu đường nhằm phòng ngừa tình trạng nhiễm trùng, hoại tử dẫn đến cắt cụt chân.