Sản phụ mắc bệnh viêm động mạch hiếm gặp

Chị Minh phát hiện mắc bệnh Takayasu hiếm gặp với tỷ lệ mắc 0,3 đến 3,3/1.000.000 dân, nhiều bác sĩ cùng điều trị giúp chị giữ thai và sinh con.

Ngày 15/12, BS.CKII Lâm Hoàng Duy, Trung tâm Sản Phụ khoa, BVĐK Tâm Anh TP HCM cho biết, ca mổ lấy thai diễn ra cuối tháng 11, bé trai nặng 3,1 kg, khỏe mạnh. Chị Minh cùng lúc mắc nhiều bệnh nặng, đái tháo đường thai kỳ, Takayasu, tăng huyết áp, suy giáp, có lúc tưởng chừng không thể giữ thai.

Sản phụ Minh 32 tuổi, sinh con đầu lòng cách đây 4 năm. Hai năm nay, chị gặp tình trạng tăng huyết áp, khám nhiều nơi không tìm được nguyên nhân.

Đầu tháng 4, khi đang mang thai một tháng, chị đến khám tại Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh TP HCM, huyết áp tăng vọt 220/90 mmHg (ở người bình thường, chỉ số này là 120/80mmHg). Kết quả siêu âm phát hiện hẹp 70% đường kính động mạch chủ bụng, đoạn hẹp dài 2 cm.

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch cho biết, chị Minh mắc bệnh Takayasu gây viêm thành mạch máu, tắc hẹp lòng động mạch chủ bụng. Đây là bệnh ít gặp, tỷ lệ mắc khoảng 0,3-3,3 trên một triệu người mỗi năm, khó chẩn đoán và biến chứng nặng. Người bệnh bị tắc hẹp chỗ xuất phát các mạch máu lớn như động mạch cảnh, động mạch dưới đòn, động mạch phổi… Do đó, huyết áp ở tay thường thấp hơn huyết áp chi dưới.

Bệnh viêm động mạch Takayasu được báo cáo trường hợp đầu tiên vào năm 1905, do bác sĩ nhãn khoa người Nhật Mikito Takayasu phát hiện. Tỷ lệ tử vong được báo cáo là 5% đối với các bệnh nhân mắc bệnh trung bình 6,1 năm. Độ tuổi tử vong trung bình là 38, với 88% là phụ nữ.

Theo BS.CKI Đỗ Thị Hoài Thơ – khoa Nội tim mạch cho biết, bệnh hiếm gặp và chưa có nhiều nghiên cứu về mối liên quan của nó với thai kỳ. Trước đó, y văn thế giới ghi nhận trường hợp thai phụ 31 tuổi tại Ấn Độ phát hiện mắc bệnh Takayasu khi mang thai 11 tuần. Thai kỳ của cô gặp biến chứng tiền sản giật, song mẹ và thai nhi may mắn khỏe mạnh, được bác sĩ thắt ống dẫn trứng sau sinh.

BS Hoàng Duy (phải) phẫu thuật lấy thai cho sản phụ mắc bệnh Takayasu.

Trường hợp chị Minh, sự tiến triển bệnh không bị ảnh hưởng bởi việc mang thai, song biến chứng tăng huyết áp lại ảnh hưởng trực tiếp đến mẹ và thai nhi. Người bệnh phải sử dụng cùng lúc 3 loại thuốc điều chỉnh huyết áp, nhưng vẫn cao ở mức 170/90 mmHg, mức bình thường là dưới 120/80 mmHg.

“Huyết áp tăng cao gây sẩy thai, thai chết lưu, bóc tách động mạch chủ, đột quỵ, tử vong mẹ”, bác sĩ Thơ cho biết.

Nếu không mang thai, người bệnh sẽ được dùng thuốc ức chế miễn dịch để điều trị hiệu quả, trường hợp này mẹ quyết tâm giữ thai, bác sĩ cân nhắc chưa thể sử dụng do nguy cơ dị tật thai.

Tình thế căng thẳng, bác sĩ sản khoa, tim mạch, nội cơ xương khớp phải hội chẩn cùng nhau để có hướng theo dõi, can thiệp kịp thời. “Trường hợp xấu có thể đình chỉ thai kỳ”, bác sĩ Hoàng Duy nói.

Chị Minh phải khám thai thường xuyên, đo và ghi lại chỉ số huyết áp mỗi ngày, kiểm tra chức năng thận, tình trạng tim và sàng lọc tiền sản giật liên tục. Bào thai được kiểm tra thai đạp hàng ngày, hình ảnh thai nhi, siêu âm Doppler thai.

Khi thai 38 tuần, chị Minh siêu âm tim, phát hiện co bóp tim kém, còn 38%, chẩn đoán suy tim. Ê kíp quyết định mổ khẩn lấy thai, kết hợp triệt sản vì người mẹ tiếp tục mang thai sẽ đe dọa tới tính mạng.

Hậu phẫu, sản phụ phải tiếp tục điều trị tại Trung tâm Tim mạch vì suy tim, huyết áp cao. Chị được chụp CT mạch vành tiêm thuốc cản quang kiểm tra, đoạn hẹp ở động mạch chủ bụng không tiến triển nặng hơn so với thời điểm mới mang thai.

Huyết áp sau sinh con vẫn ở mức 170/90 mmHG, chị được điều trị suy tim kết hợp bệnh Takayasu. Tình trạng đáp ứng hơn so với trước mang thai, chị được xuất viện, điều trị ngoại trú.

Sau hai tuần xuất viện, sản phụ tái khám với PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, huyết áp đo được 130/79 mmHg, gần về mức bình thường. Chị tiếp tục uống thuốc, và tái khám đều đặn mỗi tháng.

Trước đó, BVĐK Tâm Anh TP HCM từng tiếp nhận một trường hợp mắc bệnh này phải can thiệp đặt stent.

Hiện bệnh chưa rõ nguyên nhân và không có biện pháp phòng ngừa. Khoảng 10% bệnh nhân viêm động mạch Takayasu không có triệu chứng cảnh báo. Còn lại, có các triệu chứng như khó chịu, đau khớp, sốt. Ở tim mạch có thể là chênh lệch huyết áp các chi, tăng huyết áp. Triệu chứng ở thần kinh như nhức đầu, rối loạn thị giác, ở da có thể nổi ban đỏ.