Vi khuẩn lao tấn công khiến tim bị “bó chặt”

Bà Miên, 71 tuổi, nhiễm khuẩn lao nhưng không biết, vi khuẩn tấn công gây viêm, xơ hóa màng tim khiến bà mệt mỏi, khó thở nhiều tháng không rõ nguyên nhân.

Ngày 11/12, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, cho biết khi mổ mở cắt lớp màng ngoài tim cho bà Miên (71 tuổi, ngụ quận 12, TP HCM), giải phóng trái tim bị bóp nghẹt, bác sĩ Dũng xác định 99% tác nhân gây viêm màng ngoài tim co thắt là vi khuẩn lao. Kết quả giải phẫu bệnh một lần nữa khẳng định vi khuẩn lao khiến bà Miên khó thở, mệt mỏi, tràn dịch màng phổi cho suốt mấy tháng qua.

BS.CKI Hoàng Thị Bình, Phó khoa Nội tim mạch, Trung tâm Tim mạch BVĐK Tâm Anh TP HCM cho biết, sau ba tuần phẫu thuật loại bỏ lớp màng ngoài tim do vi khuẩn lao, sức khỏe bà Miên đã ổn định, không còn mệt mỏi hay khó thở. Bà ăn uống ngon miệng, ngủ ngon giấc và tăng được 2kg. Chỉ số EF (đánh giá chức năng bơm máu của tim) tăng lên 56%, không còn tràn dịch màng tim hay tràn dịch màng phổi, chứng tỏ trái tim đã hồi phục chức năng sau ca phẫu thuật cách đó ba tuần.

Tháng 10/2023, bà Miên sốt, ho, mệt mỏi, ăn uống kém. Đi khám tại một bệnh viện thành phố, bà được chẩn đoán viêm phổi. Bà nằm viện điều trị hai tuần thì bớt, xuất viện về nhà.

Đầu tháng 11, cơn sốt lặp đi lặp lại, bà mệt, khó thở nhiều hơn, cân nặng sụt nghiêm trọng. Bà đến bệnh viện Tâm Anh thăm khám.

Bác sĩ Bình cho biết bà Miên nhập viện trong tình trạng suy hô hấp. Tiến hành cận lâm sàng phát hiện tràn dịch màng tim, tràn dịch màng phổi lượng nhiều, gan to. Bác sĩ chỉ định điều trị nội khoa, hút dịch phổi nhưng 2 – 3 ngày dịch lại đầy lên. Làm các xét nghiệm tìm vi khuẩn lao cho kết quả âm tính.

Một tuần sau đó, tình trạng bệnh lý của bà Miên vẫn chưa được xác định, mọi phương pháp điều trị chỉ nhằm cải thiện triệu chứng. Đáng chú ý, chọc hút dịch phổi vài lần đều xác định đây là dịch thấm (gợi ý suy tim, khác với dịch tiết thường liên quan đến ung thư hoặc nhiễm trùng). Lập tức, bệnh nhân được siêu âm tim, phát hiện suy tim (chỉ số EF còn 50%, ở người bình thường là > 50%), màng ngoài tim dày.

Chụp MRI tim xác định màng tim dày, có chỗ gần 11 mm (màng tim bình thường chỉ khoảng 2 – 3 mm). Bác sĩ kết luận bà bị viêm màng ngoài tim co thắt. Đây là bệnh lý xảy ra khi lớp màng ngoài tim mất tính chất đàn hồi, sẹo hóa, trở thành một lớp vỏ cứng “bó chặt” trái tim, giảm khả năng thư giãn của tim cản trở sự đổ đầy máu vào tâm thất.

Hệ quả là tim phải vật lộn để bơm đủ máu đáp ứng nhu cầu của cơ thể, lâu ngày dẫn tới suy tim. Bên cạnh đó, máu trở về tim cũng khó khăn, bị ứ lại gây gan to, tràn dịch màng phổi.

Sau khi hội chẩn Nội tim mạch – Ngoại Tim mạch, các bác sĩ quyết định phẫu thuật bóc lớp màng ngoài tim kết hợp sinh thiết màng tim nhằm xác định nguyên nhân gây viêm màng ngoài tim co thắt cho bệnh nhân.

Một ngày sau ca mổ, bệnh nhân giảm triệu chứng khó thở, suy tim, không còn dịch màng phổi, tiếp tục được điều trị với phác đồ trị lao nhằm tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn gây bệnh.

Bác sĩ Bình thông tin, viêm màng ngoài tim co thắt là một tình trạng hiếm gặp (chỉ 9% trường hợp viêm màng ngoài tim cấp tính bị viêm màng ngoài tim co thắt). Bệnh khởi phát từ từ, khó phát hiện do bác sĩ thường nghĩ đến các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng mệt mỏi, khó thở, chẳng hạn như suy tim, bệnh mạch vành, bệnh gan hoặc các bệnh về đường tiêu hóa khác.

Có nhiều nguyên nhân gây viêm màng ngoài tim co thắt như chấn thương vùng ngực; các bệnh lý tự miễn hoặc rối loạn viêm như lupus, viêm khớp dạng thấp, hội chứng Sjögren; biến chứng phẫu thuật tim; xạ trị ung thư; ung thư di căn…, trong đó có 20 – 30% trường hợp viêm màng ngoài tim liên quan đến bệnh lao.

Theo bác sĩ Bình, không thể phòng ngừa bệnh lý viêm màng ngoài tim co thắt, nhưng có thể giảm nguy cơ phát triển tình trạng này bằng cách điều trị kịp thời các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, hạn chế tổn thương do bức xạ đối với màng ngoài tim khi xạ trị, tránh các tình huống có khả năng gây chấn thương vùng ngực…

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi